Als een van de schatbewaarders van choreograaf George Balanchine (1904-1983) danst Het Nationale Ballet in hun openingsprogramma drie balletten van deze meester. George Balanchine is geboren in Sint Petersburg en getraind in de Russische romantische ballettechniek. Hij vluchtte naar het westen in 1924 waar hij een van de grondleggers wordt van het neoklassiek. Een ballettechniek die ook wel de Balanchine stijl wordt genoemd. Hij wordt beschouwd als de grootste choreograaf van de twintigste eeuw.
Het eerste ballet "Ballet Imperial' dateert uit 1941 en is een ode aan het Russische Keizerlijke Ballet.
Op muziek van het tweede pianoconcert van Pjotr Tsjaikovski zien we een ballet waar werkelijk alle allure en grandeur van wat Rusland aan schoonheid en stijl bezit voorbijkomt. In een vrij simpel decor van kroonluchters danst een corps de ballet van zestien danseressen en acht dansers. Die vormen de basis voor de tweede en eerste solistes die tussendoor flaneren met een hogere ballettechnisch elan en precisie waar je als toeschouwer alleen maar van kan genieten. De formaties die Balanchine vormt en van waaruit solo's en duetten en trio's ontstaan zijn vindingrijk en geometrisch geniaal. Het is net of je de keizerlijke paleizen voor je ogen ziet verschijnen door de wiskundige formaties die er telkens ontstaan. Zijn liefde voor de ballerina en voor de vrouw laat zich zien in zo'n schoonheid. Maia Makhateli is de gedroomde ballerina, haar lichte zwevende spitzentechniek is adembenemend. In het adagio gedeelte leidt Artur Shesterikov met zijn uitstraling en bevlogenheid als een keizer de danseressen. Door de formaties die er ontstaan is het net of hij en Makhateli door de grote paleizen dwalen tijdens hun romantische pas de deux. Met dit ballet laat Balanchine zijn liefde voor Rusland zien. De mooie kostuums speciaal voor deze productie ontworpen door Francois Noél-Cherpin maken het helemaal af.
Het tweede ballet "Symphony in Three Movements" gemaakt in 1972 is van een totaal andere orde.
Ook Stravinsky was een gevluchte Rus. Hij en Balanchine hebben een jarenlange samenwerking gehad. Beiden in Amerika geleefd. Dit Ballet een jaar na de dood van Stravinsky gemaakt laat zien hoe deze twee mannen verbonden waren aan elkaar. Beiden vaak geen verhaal willen vertellen. Stravinsky heeft deze compositie tijdens de tweede wereldoorlog geschreven. Soms hoor je vlagen van marsritme's. Ondanks toelichting hierover zegt hij; Componisten combineren noten. Dat is alles. Balanchine laat dat ook zo vaak zien. Een choreograaf combineert passen. Uit die passen ontstaat vanzelf wel een relatie of verhaal.
Het ballet voor zes solisten en groot ensemble straalt vrijheid uit . Met de armen vaak hoog in de lucht waarna ze door zwaaien onderlangs naar achteren. Daarbij neemt het lijf een houding aan alsof het een startpositie is voor atleten. Het huppelen lijkt alsof het renpaarden zijn. Dat wordt extra versterkt doordat de danseressen een lange paardestaart dragen midden op hun hoofd. Met strakke maillots en balletpakjes lijken het op turners. De bewegingen zijn sexy met de heupen vaak vooruit of de kont naar achteren, net van hun balans af en uitdagend. De Jazz invloeden van het moderne Amerika uitgebeeld. Het lijken soms spinnen als de vrouwen op hun spitzen hun benen hoog de lucht in gooien. Het is waar Balanchine bekend om staat en hier een rolmodel is geweest voor choreografen als William Forsythe, Christopher Weeldon en Hans van Manen. De voeten en posities wisselend van ingedraaid naar weer uitgedraaid. Met een gemak laat Balanchine de complexe muziek van Stravinsky spreken in al zijn virtuositeit. Een van de hoogtepunten van de avond vind ik de intieme en toch afstandelijke pas de deux van Anna Tsygankova en James Stout. De hoekige bewegingen doen me denken aan Indiase hofdansen of een koppel Futen. Het langs elkaar heen bewegen met soms een kleine aanraking elkaar bijna niet aankijkend. Zo subtiel gedanst.
Het derde en laatste ballet 'Who Cares"is een uitsmijter waar je als toeschouwer alleen maar van kan dromen..
De muziek van Gershwin werkt aanstekelijk. Een vrolijk decor van de skyline van New York versterkt de relaxte sfeer. Showdans zoals je die in de oude Hollywood films ziet of op broadway. Het enige verschil is dat je met die heerlijke ballettechniek nog een extra dimensie in handen hebt door de geweldige sprongen en draaien en hoge gestrekte benen van deze fantastische dansers van Het Nationale Ballet. Met zo'n gemak en plezier dansen ze werkelijk de sterren van de hemel. Verdrietig om Igone de Jongh zo op haar plek hier zo vrij en sexy nog maar even hier te zien. Verder springt danser Edo Wijnen er weer uit ook als hij geen hele grote rol heeft. En hoe Constantine Allen de drie pas de deux danst met de soliste's is werkelijk Fred Astaire waardig. Het Balletorkest speelt met zo'n gemak o.l.v. Faycal Karoui en maakt de voorstelling helemaal af. Als dit niveau al gehaald wordt bij de eerste voorstellingsreeks, dan belooft het een geweldig seizoen te worden.
Met het naar huis gaan zag ik de volle maan in al zijn glorie en was ik even in de zevende hemel. Wat een avond.
Gezien op 13-09-2019 in het Nationale Opera en Ballet te Amsterdam.
Nog te zien aldaar t/m 29 september
Tournee 5 t/m 24 November
