De fun, de hits
De eerste Vlaamse productie van ‘Mamma Mia!’ kreeg in maart 2006 zowel Björn Ulvaeus als Benny Andersson (de B’s van ABBA) over de vloer en trakteerde de cast en crew op lovende woorden. Meer dan terecht want die Vlaamse versie was zonder twijfel één van de sterkste producties ooit van de show. Vooral de toenmalige cast met o.a. Vera Mann, Sasha Rosen, Davy Gilles, Jan Schepens en Myriam Bronzwaar werd geprezen. In hetzelfde jaar werd de voorstelling genomineerd voor negen Vlaamse Musicalprijzen waarvan ze er maar liefst zes wisten te verzilveren.
Het succesverhaal van ‘Mamma Mia!’ startte in 1999 toen de oerproductie van Judy Craymer in première ging op de Londense West End. De voorstelling zette de term jukeboxmusical op de kaart en zowel commercieel als artistiek werd de show een monsterhit. Tot op de dag van vandaag trekt ‘Mamma Mia!’ volle zalen in Londen en geregeld opent er wel ergens in de wereld een nieuwe productie.
14 jaar na het succes van de eerste Vlaamse productie van ‘Mamma Mia!’ kreeg Deep Bridge de toestemming om een nieuwe versie van de succesmusical te produceren. Weliswaar zijn er een aantal zaken waar niet aan geraakt mocht worden - script, setting, songlijst, … - maar qua decor, choreografie, regie en kostuums is deze Vlaamse versie uniek.
Deze gloednieuwe versie ging zaterdagavond in première in de Antwerpse Stadsschouwburg. Het publiek – zonder Björn of Benny – kreeg een straf visueel spektakelstuk te zien. “De fun, de hits”, dat absoluut, maar we durven wel sterk betwijfelen of de Zweedse hitschrijvers even tevreden zullen zijn als 14 jaar geleden.
Noodzaak?
Voor wie niet helemaal mee is met het script: Sophie (een weifelende Tinne Oltmans) staat op het punt te trouwen op een mooi Grieks eiland en wil door haar vader worden weggegeven. Alleen is het niet duidelijk wie dat is. Ze nodigt drie voormalige liefdes van haar moeder Donna (Ann Van den Broeck) uit voor het huwelijksfeest. Donna wordt compleet verrast door het weerzien met de mannen en staat plots oog in oog met haar bruisende verleden. Samen met haar vriendinnen haalt Donna herinneringen op aan vroeger, aan oude liefdes en aan hun tijd als zangtrio.
De vraag is echter: is een nieuwe versie per sé nodig? En de vraag die daar automatisch bij aansluit: is dat dan vooral een budgetkwestie (‘Mamma Mia! light’) of wordt dit echt een sterke, tijdloze update van het briljante origineel (‘Mamma Mia! 2.0’)? Het goede nieuws is tegelijk ook het slechte nieuws: het is geen van beide geworden.
Talk the talk, walk the walk
“Ik dacht bij mezelf: dit moet toch over nét iets meer gaan dan over de liedjes van ABBA. En jawel hoor, onder dat oppervlak van seventies-hits, pop-culture en humor ligt een mooi, delicaat verhaal over ouderschap, de liefde van je leven en de wereld zien. Dat verhaal hebben we geprobeerd terug naar boven te krijgen, door focus te leggen op de kleine intieme scène tussendoor en een eerlijke oprechtheid te zoeken tussen de bergen heerlijke kitsch,” laat regisseur en vertaler Stany Crets weten in het showboek.
De verhaalelementen die Crets in deze inleiding aanhaalt, komen nochtans al zeer kundig naar voor in het sterke (en echt niet zo vrijblijvende) script van Catherine Johnson. Al is het natuurlijk lovenswaardig om de intentie te hebben om een nog betere balans te vinden tussen dolle ambiance en het intiemere verhaal. Wij denken dan: “if you talk the talk, walk the walk”. Door nog voor de ouverture je premièrepubliek op te jutten om gerust mee te dansen, je goed te amuseren en genoeg foto’s en filmpjes te maken (“Zonder flits want er is al genoeg licht op het podium!”) begonnen we nog voor er één noot gespeeld werd al te twijfelen aan die goede intenties. Het gevolg: de ouverture werd een half meezingfeest en bij nagenoeg élke song werd er meegeklapt door het publiek. Allemaal leuk zolang die paar glazen rode wijn die we op voorhand gedronken hadden nog in ons bloed zaten, ergerlijk nadien.
De eerder stijlloze en onsubtiele start van de voorstelling werd helaas niet meteen gecounterd toen duidelijk werd dat stevig Antwerps dialect – godvermiljaardedju! – de voertaal is op het idyllische Griekse eiland. Het bekt niet, het werkt niet, het matcht niet en werd inconsequent toegepast. Maar vooral: het voegt niets toe. Het maakt het product niet beter, niet echter. Hetzelfde kan ook gezegd worden over de nonnen (al dan niet met jarretels) die aan verschillende scènes werden toegevoegd. En dan gaan we nog stilletjes zwijgen over die ene hysterische meeuw die mocht opdraven tijdens ‘Zo onverwachts’ (‘Under Attack’). Waar we wel weg van waren? De gortdroge aankomstscène van de drie vaders inclusief hilarisch bootje en tik tegen de steiger. Héérlijk.
Bij de gloednieuwe vertaling van de songs door Stany Crets zetten we ook de nodige vraagtekens. Waar in de Nederlandse versie ‘Lay All Your Love On Me’ vrij poëtisch vertaald werd naar “Wees heel zuinig met je hartstocht, spaar al je liefs voor mij" klinkt het nu veel platter: “Steek geen tijd in uw emoties, steek al uw tijd in mij". Hmm. Of wat dachten we van “Zeventien, dansmasjien, dat hebde nooit nie gezien – Geeft da kind 10 op 10, dat is de Dancing Queen”, “Hoe het ooit begon en de show die must go on” (‘Super Trouper’), “Weet uw moeke da?” (‘Does Your Mother Know’) en “Waar zijn die venten nu? Waar zijn die talenten nu?” (‘Gimme! Gimme! Gimme!’).
Opvallend is wel dat in de tweede akte de show qua regie en vertaling grotendeels een ander elan krijgt. Niet elke verandering is weliswaar even geslaagd zoals de eerder onnodige toevoeging van een kleine Sophie aan ‘Slipping Through My Fingers’ waardoor de prachtige, intieme omkleedscène (Sophie die met behulp van haar moeder haar trouwjurk aantrekt) achter een gordijn wordt weggestopt. De regiekeuzes zijn wel subtieler en de vertalingen van de meeste nummers in het tweede deel zijn goed. Het is ook tijdens de prachtig vertaalde songs ‘Hoe ik ook m’n best doe’ (‘Slipping Through My Fingers’) en ‘De winnaar triomfeert’ (‘The Winner Takes It All’) – niet toevallig die nummers waar het Antwerps wordt losgelaten – dat een sterke Ann Van den Broeck als Donna alles uit de kast kan halen. Prachtig!
Sterk ensemble
Hoewel er op de acteerkwaliteiten van zowel de vrouwen als de potentiële vaders absoluut niets op aan te merken valt, zijn de vocale prestaties wisselvallig. Johan Terryn heeft een hoge gunfactor over zich hangen als Sam, maar valt qua zang véél te licht uit. Hetzelfde kan ook gezegd worden over Stany Crets (formidabel als Bill) en Govert Deploige (Harry). Gelukkig is er nog het ijzersterke ensemble dat hier en daar enkele vocale minpunten kan rechttrekken, maar ook zij kunnen geen mirakels verrichten.
De vrouwen zijn individueel erg sterk, maar de stemmen passen tijdens de samenzang minder goed bij mekaar. Bij de vriendinnen van Donna oogt Evi Hanssen wat jong om erg geloofwaardig Tanya te spelen, maar blijft meer dan overeind in haar musicaldebuut. Ilse La Monaca is als Rosie op haar beurt verantwoordelijk voor de leukste momenten in de show.
Visueel spektakelstuk
De allergrootste troef van deze nieuwe versie van ‘Mamma Mia!’ is absoluut het visuele aspect van de voorstelling. De choreografie van Laurent Flament bruist constant en knipoogt af en toe fijntjes naar de originele productie. Stany Crets en Flament maken ook dankbaar gebruik van het formidabele decor (Paul Farnsworth) en lichtontwerp (Jason Taylor) om enkele schitterende beelden te creëren op het podium. Het decorontwerp van Farnsworth is strak, maar bezit dankzij het gebruik van zand en water over enkele speelse, spannende en vernieuwende elementen die de productie naar een hoger niveau tillen.
Jammer dat door bedenkelijke casting en inhoudelijke keuzes de intrinsieke kwaliteit van deze nieuwe productie – vooral tijdens de eerste akte – ondergesneeuwd geraakt. Het is immers door het heerlijk wervelende spektakel dat Deep Bridge met deze versie van ‘Mamma Mia!’ absoluut goud in handen heeft. Want laat één ding duidelijk zijn: deze ‘Mamma Mia!’ is een feestje dat visueel soms sterker is dan het origineel.
Kijk hier voor meer informatie en kaarten.
Gezien: 7 maart 2020 Antwerpse Stadsschouwburg
Vlaamse ‘Mamma Mia!’ is visueel spektakelstuk
