Mandy Heidstra (35) werkt als ZZP’er in het theater, aan de organisatiekant. Haar partner Joep werkt ook in het theater, aan de technische kant. Mandy werkte onder meer mee aan Disney’s The Little Mermaid, Cirque Stiletto 2 & 3 en Holiday on Ice’s jubileumvoorstelling SHOWTIME. Ze werkt ook voor een impresariaat. Volgens Mandy is theater een microkosmos, waar alles uit de gewone wereld op kleine schaal plaatsvindt. Ze schrijft tweewekelijks voor ons over wat zij haar gewone leven in een ongewone sector noemt.
Het parlement in een democratie is een volksvertegenwoordiging; een afspiegeling van de samenleving. Tijdens de lessen maatschappijleer klonk dat nog zo logisch. Als iedereen in een land een stem krijgt en kan stemmen op iemand door wie hij zich vertegenwoordigd voelt, dan is de uitkomst een dwarsdoorsnede van het land. In de praktijk werkt het heel anders. We stemmen niet allemaal, degenen die wel stemmen kiezen misschien wel strategisch, of voor de minst kwade, ze voelen zich misschien helemaal door niemand vertegenwoordigd. Als ik naar onze volksvertegenwoordiging kijk zie ik dan ook geen afspiegeling van onze samenleving. Of wel?
Wat is een afspiegeling precies? Is het één op één hoe de samenleving eruit ziet? Want dat klopt er inderdaad niets van. Veel te weinig vrouwen, te veel witte mensen, te weinig LHBTQI+, te weinig zorgmedewerkers (de één na grootste beroepsgroep in Nederland), te veel rijken, te weinig senioren, ga zo maar door. En hoe zou je het überhaupt moeten verdelen, want de samenleving in de Randstad ziet er anders uit dan die in de Achterhoek. Zou het een gemiddelde van heel Nederland moeten zijn? Maar dan lijkt het dus nooit op je eigen omgeving.
Wat als we het zien als een afspiegeling van de maatschappij? In mijn ogen zijn de samenleving en de maatschappij namelijk twee verschillende dingen. De samenleving zijn alle mensen die binnen de grenzen samen leven. De maatschappij gaat over een organisatie, een bedrijf als het ware. Dat er weinig senioren zijn is dan direct logisch, want de meesten zijn met pensioen. Het gaat om productiviteit, macht, zeggenschap. Ja, de witte man. Niet om boeren, die zelfs met luid en (on)duidelijk protest nog niet echt gehoord worden, want die vertegenwoordigen maar 1,4% van het bbp.
‘Theater als spiegel der gesellschaft’ is een bekend Duits gezegde: theater als spiegel van de samenleving. Daarop scoren we wel beter dan de volksvertegenwoordiging. Of wellicht is ook hier de balans scheef? Teveel vrouwen, teveel LHBTQI+, nog altijd te weinig zorgmedewerkers, teveel onderbetaalden, te weinig kleur. De verdeling van theaters gaat dan wel gelijk op met de verdeling van de bevolking; in de Randstad zijn er veel meer theaters dan in de Achterhoek.
Theater is geen spiegel van de samenleving, het is een tegenhanger van de macht. Waar de journalistiek de macht moet controleren, is het aan theater om die te bekritiseren. Dat kan direct, zoals in de legendarische conferences van Wim Kan, maar ook indirect, door de verhalen te vertellen die anders niet gehoord worden. Door middel van community arts, fantasie, theaterlezingen en alle vormen die inzicht brengen. Maar ook door persiflage en humor. Door geen spiegel te zijn, maar een spiegel voor te houden.
De theaterbezoeker is ook geen dwarsdoorsnede van de Nederlandse bevolking. Te oud, te wit, te rijk. Gelukkig zijn er uitzonderingen en gelukkig zijn er veel initiatieven om dit te veranderen. De spiegel die voorgehouden wordt kan desondanks door de disbalans pijnlijk zijn. Laten we de pijn echter omarmen en openstaan voor alle verhalen. Verhalen zijn een verrijking van hoe we de wereld zien en ervaren. En wellicht staan we daardoor ook beter open voor de mensen achter de verhalen.
Fijne Pride!
Column Mandy Heidstra: THEATER ALS SPIEGEL DER GESELLSCHAFT
