Door Robin Peeters / foto's Bart Meeus
Lyrisch en sprakeloos tegelijk, dat waren de emoties die overheersten na afloop van de première van ‘Les Misérables’ die producenten De Graaf & Cornelissen, Van Lambaart en Studio 100 naar Vlaanderen brengen. Een échte op-en-top Vlaamse versie, zoals Studio 100 oorspronkelijk beloofde, is het niet geworden, maar deze Vlaams-Nederlandse “Les Mis Nouveau Style” is zo’n overdonderende, hoogkwalitatieve theaterbeleving geworden dat het ze snel vergeven wordt dat Antwerpen en Gent uiteindelijk “slechts” twee enigszins vervlaamste haltes zijn geworden op die Nederlandse tournee.
De laatste keer dat ‘Les Misérables’ op Vlaamse bodem te zien was, dateert al van 1998. De epische show over de voortvluchtige Jean Valjean die, op de hielen gezeten door Javert, op de Franse barricades vecht terwijl hij geconfronteerd wordt met zijn verleden, stond toen maar liefst negen maanden in de Antwerpse Stadsschouwburg. Met meer dan 380.000 bezoekers werd de show een ongekend succes en was het jarenlang dé recordmusical in Vlaanderen. 25 jaar na datum blijft de show, toen met o.a. Hans Peter Janssens, Hilde Norga, Marc Lauwrys en Daisy Thys, voor goede herinneringen zorgen bij het publiek dat er destijds bij was.
Ondertussen staat er een hele nieuwe generatie musicalliefhebbers klaar om deze update van ‘Les Misérables’ op hun beurt in de armen te sluiten. De originele productie uit 1985 kreeg immers in 2009 een grondige opfrisbeurt naar aanleiding van de tournee voor de 25ste verjaardag van de musical. Het is die versie die ondertussen is uitgegroeid tot de standaarduitvoering van de “musical der musicals”. Geen iconische draaischijf meer op het podium, maar wel een wat explicietere enscenering van Laurence Connor en James Powell met grotere decorelementen en ondersteunende projecties gebaseerd op schilderijen van Victor Hugo. Een enscenering die perfect aansluit bij een modern theaterpubliek: het gaat allemaal net wat sneller, de arrangementen klinken een tikkeltje frisser en het inventieve decor laat minder ruimte voor eigen invulling. Een ‘Les Misérables’ die zowel de puristen zal pleasen als de newbies die nog geen enkele versie van de show hebben ervaren.
Het formidabele decorontwerp van Matt Kinley is alleszins één van de blikvangers van deze vernieuwde productie. De projecties zijn geen luie oplossing, maar ondersteunen waar nodig de vele fysieke sets. Iconische scènes waarbij het decor een belangrijke rol opeist – denk aan de opkomst en val van de barricades met de dood van Gavroche en Enjolras – kregen een stevige update, maar zullen alsnog vertrouwd aanvoelen voor de liefhebbers van het eerste uur. Andere scènes waarbij de originele draaischijf eerder een vloek dan een zegen was, zoals het wat slepende “M’n hart zingt het uit” en de ietwat knullige zelfmoord van Javert, werden respectievelijk frisser en gepast grootser uitgevoerd. In combinatie met het absoluut meesterlijke lichtontwerp van Paule Constable ziet deze “Les Mis” er niet minder dan grandioos uit. De nieuwe enscenering voelt bijzonder clever aan met voldoende knipogen naar het spetterende origineel.
Ten opzichte van de volledige Nederlandse versie die in maart in première ging in Amsterdam, werden vier Vlaamse namen toegevoegd aan de cast. Ondanks hun beperkte repetitietijd – en dat ze moeten opboksen tegen een cast die al maanden kon groeien in hun vertolking – excelleren ze in hun rollen. Jonas Van Geel heeft de ietwat ondankbare taak om de wederhelft van Goele De Raedt te spelen. Van Geel houdt zich meer dan staande, maar De Raedt lijkt wel geboren voor de rol van Madame Thénardier. Ianthe Tavernier is op haar beurt bijzonder overtuigend als Eponine. Haar vertolking is meeslepend en bij haar uitvoering van ‘Heel Alleen’ kon je een speld horen vallen in de Antwerpse Stadsschouwburg. Tijdens de première werd de rol van Gavroche innemend vertolkt door Viktor Kryeziu: pittig en aandoenlijk tegelijk. Ook het niveau van de originele Nederlandse cast ligt ongekend hoog. Channah Hewitt zet een ijzersterke Fantine op de planken, understudy Yoshua van den Broek leverde een prima prestatie af als Enjolras en de chemie tussen Sem Gerritsma (Cosette) en Michael Muyderman (Marius) spatte van het podium waardoor een song als “M’n hart zingt het uit” opeens wél wist te werken. In de tweede akte doet Muyderman er nog een schepje bovenop door van een magistraal geënsceneerde “Lege stoelen, lege tafels” één van de vele hoogtepunten van de voorstelling te maken.
In een poging om het Nederlandse ensemble ietwat te vervlaamsen werd een taalcoach aangesteld om de Nederlandse castleden wegwijs te maken in de Vlaamse tongval. Een paar enkelingen hebben zich vol overgave op hun opdracht gegooid, maar het zijn vooral die castleden die de lessen simpelweg naast zich neergelegd hebben die overschot van gelijk hadden. Het gevolg is dat er een allegaartje van accenten ontstaat in de eerste helft van de eerste akte. Er is weinig tenenkrullender dan iemand die zich probeert een Vlaams accent aan te meten. In een Vlaamse zaal val je sowieso door de mand. Het is een absoluut overbodige creatieve keuze.
Maar goed, het duo Nordin De Moor en Milan van Waardenburg doen dat zeldzame schoonheidsfoutje in een verder feilloze show meteen vergeten. Beide musicalacteurs stijgen boven zichzelf uit. De Moors Javert is fe-no-me-naal waardoor zowel “Ster” als “Javerts zelfmoord” op een ovationeel applaus werden onthaald. Een grootse vertolking. Van Waardenburg is op zijn beurt buitenaards als Jean Valjean. Vanaf de eerste noot neemt Van Waardenburg het publiek vast om het bijna drie uur lang niet meer los te laten. Een vertolking die in de galerij der groten thuishoort.
De kwaliteit die momenteel in de Antwerpse Stadsschouwburg staat, is alleszins ongezien. Ook op technisch vlak werd er duidelijk een tandje bijgestoken in de theatertempel. Zelden kwam élk woord zo duidelijk de zaal in als bij deze “Les Mis”. Neem daarbij nog een creatief excellente uitvoering gebracht door een wereldcast en het staat niet meer ter discussie dat deze ‘Les Misérables’ hét theaterevent van het jaar is.
Voor info en tickets voor de Vlaamse run van ‘Les Misérables’: www.lesmiserables.live
Gezien op zondag 15 oktober 2023 in de Antwerpse Stadsschouwburg.