Door Robin Peeters / Foto's Historalia/Photography Seppe
Exact 150 jaar nadat Jozef De Veuster - beter bekend als pater Damiaan - voor het eerst voet aan wal zette op het Hawaiaanse eiland Molokai brengt Historalia, het productiehuis van prins Simon de Merode, deze maand het openluchtspektakel ‘Damiaan’ op de planken in Scherpenheuvel. In een musical, die te vaak formidabele momenten afwisselt met twijfelachtige keuzes, is Pieter Jan De Paepe absoluut grandioos in de titelrol.
Het is met een omweg dat de musical over het leven en werk van de Grootste Belg in Scherpenheuvel is beland en niet in De Veusters geboorteplaats Tremelo. Producent Historalia werd immers in eerste instantie door de priesters van Scherpenheuvel gecontacteerd om een musical te creëren over het bedevaartsoord en Maria als sluitstuk van de Kroningsfeesten die om de 25 jaar worden georganiseerd. Bij een bezoek aan de basiliek viel een beeld van Damiaan op bij regisseur Luc Stevens en componist Sam Gevers waarna een link werd gevonden tussen de pater, Maria en Scherpenheuvel. Maria was de vrouw waartoe Damiaan zich wendde als hij het moeilijk had en voordat hij naar Hawaï vertrok nam Damiaan afscheid van zijn echte moeder in de basiliek van Scherpenheuvel.
Van bij de start van de musical wordt een gekend beeld van Scherpenheuvel geschetst. Gids Maja van Honsté neemt het publiek mee doorheen een beknopte geschiedenis van het bedevaartsoord terwijl ze laveert tussen de schoolreiskinderen, kraampjes en wielertoeristen. In een mum van tijd staat er een massa volk op het podium – een combinatie van een hoop vrijwilligers, studenten en professionals – waardoor het lastig wordt om nog te ontcijferen wie er waar aan het woord is. Een euvel dat regelmatig de kop opsteekt in de vele massa-scènes die het 130 minuten durende stuk telt. Van Honsté, innemend in spel en zang, keert regelmatig terug op de scène om als verteller het tempo in de show te houden. Het gebruik hiervan is gedoseerd, maar dat kan niet voorkomen dat je als publiek soms het gevoel krijgt toch naar een geschiedenisles te luisteren doorheen de hoofdtelefoons (die je door de blauwe lichtkringen het gevoel geven in ‘The Grid’ van ‘Tron’ te zijn beland).
De menigte en de chaos buiten de basiliek worden prachtig gecontrasteerd door wat er zich binnenin afspeelt. Regisseur en scriptschrijver Luc Stevens kiest niet om de sentimentele kant op te gaan door enkel het grote verdriet (een kind dat gestorven is) van de bezoekers te laten horen, maar ook de kleine wensen (“Ik hoop dat onze voetbalploeg het goed doet.”). Het geeft een voorsmaakje op de beste momenten van de voorstelling: de kleinere, minder overdadige scènes die oprecht weten te raken.
Stevens slaagt erin om de grootse scènes vlot te laten overgaan in een intiemere setting, maar toch voelen enkele massa-scènes gekunsteld en overbodig aan. Ze zorgen ervoor dat de choreografieën van Christophe Degelin, doordat ze door veel mensen moeten kunnen worden uitgevoerd, wat simplistisch ogen. Ook bij sommige keuzes in het script werden de wenkbrauwen gefronst. De scène waarin gezinnen op zeer brutale wijze uit mekaar worden gehaald om de melaatsen uiteindelijk te dumpen op Molokai is – niet in het minst door de prestatie van Tim Saey – absoluut indrukwekkend. Aan de andere kant heb je dan de (ongewilde) liefdesdriehoek tussen Noé (Matthew De Bruyne), Mano (Nordin De Moor) en Lani (Kato Haes) waarbij Haes en De Moor weliswaar hun vocale talenten kunnen etaleren in de ietwat clichématige song ‘Als jij naar me lacht’, maar dan nog blijft deze verhaallijn geforceerd aanvoelen. Hetzelfde kan ook gezegd worden over de scène waarbij een kind nog een laatste keer wil zingen voor de ‘apostel der melaatsen’ vanop zijn sterfbed. Eerder bedenkelijk zoals de soms geforceerde humor die zelden de mondhoeken van het publiek deed krullen.
De muziek en songs van componist Sam Gevers tillen musicalspektakel ‘Damiaan’ vaak naar een hoger niveau. Zijn composities zijn gevarieerd, maar het wordt nooit té eclectisch. Titelsong ‘Een droom wordt waar’ zorgt voor een fijne muzikale stijlbreuk bij de priesterwijding van Damiaan en is sowieso de hit van de voorstelling. Ook het indrukwekkend duet tussen Steven Colombeen (Eerste Minister) en Leendert De Vis (Bisschop) is een muzikaal hoogtepunt. Aan de andere kant klinken sommige songs wel erg bekend in de oren. Zo knipoogt ‘Welkom in de hel van Molokai’ wel heel hard naar de openingssong uit ‘Daens’, die andere musical over een bekende Belgische priester.
Het blijkt alleszins het grootste probleem te zijn in ‘Damiaan’: de inconsistente kwaliteit van de show. Voor elke uitstekende creatieve en inhoudelijke keuze is er een andere waarbij je vraagtekens kunt plaatsen. Met het nodige, grondige schaafwerk is uit deze nieuwste creatie van Historalia een absolute topvoorstelling te destilleren van pakweg 90 minuten. Less is more.
Musicalspektakel ‘Damiaan’ is nog tot en met 2 september 2023 te zien in Scherpenheuvel.
Info en tickets: www.historalia.be/damiaan
Gezien op donderdag 24 augustus 2023 in Scherpenheuvel.