De juiste mensen op het juiste moment kunnen een wereld van verschil maken.
Dit geldt absoluut voor de jonge Oekraïense pianiste Muza Valiaddinzade.
Muza is geboren in Azerbeidzjan. Al op jonge leeftijd is bij Muza de liefde voor muziek en vooral voor de piano ontstaan. Op vijfjarige leeftijd is ze begonnen met muzieklessen op de plaatselijke muziekschool. Al snel is het duidelijk dat Muza een bovengemiddeld talent bezit.
Toen Muza een jaar of twaalf was speelde ze mee met het Filharmonisch orkest van Azerbeidzjan. Op een groot muziekconcours in Azerbeidzjan haalde ze de eerste prijs binnen.
Met zo veel talent was de keuze om naar het conservatorium te gaan eigenlijk van zelfsprekend. In Azerbeidzjan zijn er twee verschillende manieren om het conservatorium te volgen. Eén is dat de studie volledig zelf betaald moet worden en de tweede is dat de overheid de studio betaald. Dit is alleen weggelegd voor echt grote talenten. Muza heeft deze kans gekregen en met beide handen aangenomen.
In 2010 besluit de familie te verhuizen naar de Oekraïne. De familie houdt gewoon heel veel van dit land en ze hebben er al andere familieleden wonen. Een tijd lang is Muza haar studie in Azerbeidzjan blijven volgen, maar dat was uiteindelijk niet meer op te brengen en heeft ze de beslissing genomen om haar Master in Oekraïne af te maken. In Oekraïne zijn zo’n vijf conservatoria waarvan de twee belangrijkste te vinden zijn in Kiev en Odessa.
De keuze is gemaakt voor Odessa. Gewoon omdat, volgens Muza, deze stad de mooiste stad van Oost-Oekraïne is. Ondanks haar zware studie is Muza ook gaan werken. Ze studeerde al acht á negen uur per dag voor haar studie en daarnaast is ze muzieklessen gaan geven. Ze is van mening dat ze haar tijd altijd nuttig moet besteden. Ook bouw je zo werkervaring op en dat is in de toekomst altijd handig is haar instelling. Het leven is mooi en de toekomst ziet er rooskleurig uit.
Tot februari 2022. De Russen vallen aan meerdere kanten buurland Oekraïne binnen. Een escalatie van een oorlog die al sinds 2014 aan de gang is met de annexatie van de Krim. Muza woont in Odessa, de rest van het gezin in Nikolaeva, een plaats iets ten oosten van Odessa. Haar vader wilt dat ze bij elkaar zijn en besloot Muza op te halen uit Odessa.
Ze denken dat de Russen als eerste Odessa zullen gaan binnenvallen vanwege de ligging aan de Zwarte Zee en de aanwezigheid van havens. Maar nee de Russen besluiten om eerst Nikolaeva te omsingelen en in te nemen om van daaruit naar Odessa op te trekken. Muza vertelt: Deze keuze heeft rampzalige gevolgen voor ons. Ineens zitten we in de kou omdat de elektriciteit afgesneden is. Voedsel en drinken worden schaarser en schaarser. Op een bepaald moment leven we met ruim veertig mensen samen in één kleine ruimte. Geen privacy helemaal niets meer. Iedere twee uur worden we gecontroleerd door soldaten. Die komen dan controleren hoe het met ons gaat. Ook heeft mijn broer op een dag het bevel gekregen om mee te gaan naar het dak om vanaf daar brandbommen naar de Russische soldaten te werpen. Ik ben zo bang geweest. Het is allemaal zo onwerkelijk en zo angstig.
Als het duidelijk is geworden dat deze oorlog niet snel zal zijn afgelopen besluiten we om Nikolaeva te verlaten. Heel veel andere keuzes zijn er ook niet. De Russen geven ons twee mogelijkheden je gaat weg of je blijft en steunt ons. Blijven en verzet plegen staan gelijk aan zelfmoord want de Russen zullen je dan honderd procent zeker doden. We hebben Nikolaeva verlaten. In Odessa is het niet veel beter. Iedereen wordt constant gecontroleerd. In de buurt van ons huis was ook een controlepost. Het is verschrikkelijk.
Zou het in het Westen van Oekraïne beter zijn? We besluiten om in de auto samen met de hond die richting op te gaan. De mensen die we daar ontmoeten profiteren helaas van de oorlog. Als je onderdak wil huren kan dat. Maar in plaats van € 10,-- moet er nu wel € 100 per dag op tafel worden gelegd. Dat is voor Europese mensen al niet te betalen, laat staan voor ons.
Er blijft niets anders over dan te vluchten naar het westen en 1,5 maand na het begin van de oorlog zijn we richting de Hongaarse grens getrokken. Daar we mensen kennen in Nederland is dat ons uiteindelijke doel geworden. Via een kennis in Rotterdam hebben we de adressen gekregen waar we ons zijn gaan melden. In Rotterdam zelf kunnen we niet blijven maar in Gorinchem zijn we welkom.
Hier begint een nieuw verhaal. In Gorinchem hebben we een woning gekregen waar we zeker voor een jaar mogen blijven. We hebben een huis, maar ik heb niets te doen en ik ben droevig, droevig omdat we alles kwijt zijn geraakt, het huis, mijn vrienden, mijn studie en vooral mijn muziek. Zonder spelen op de piano is het leven dubbel zo moeilijk.
In Gorichem zijn we in contact gekomen met pastoor Mark Brinkman. Mark is naast pastoor ook een lid van het Leger des Heils. Mark heeft, om ons en de bewoners van Gorinchem met elkaar kennis te laten maken, een avondje georganiseerd. Gezamenlijk een maaltijd nuttigen. Die avond waren wij en een andere familie daar en verder alleen Nederlandse mensen. Het idee is snel ontstaan om een tweede avond te organiseren, maar dan met meer Oekraïense mensen. Mark zou het dan leuk vinden als er misschien iemand wat muziek kan spelen op de piano en dat we dan kunnen zingen met z’n allen. Ik heb die avond heerlijk kunnen spelen op mijn favoriete muziekinstrument. Het instrument wat ik zo vreselijk mis. Meisjes van de andere families zingen traditionele Oekraïense liedjes die avond.
Om toch bezig te zijn is mijn broertje als vrijwilliger aan de slag gegaan bij de voedselbank en in de kerk van Mark. Mark heeft aan mijn broer gevraagd of hij het meisje met dat donkere haar kent die op die avond zo prachtig piano aan het spelen was. Ook of hij misschien weet of dit meisje een piano heeft. Uiteraard heeft mijn broer hier positief op geantwoord en heeft verteld dat dit zijn zusje is en dat we geen piano hebben. Mark kent René van de muziekwinkel “Van Sommeren Music Store” en deze René heeft nog een piano beschikbaar. Als ik die zou willen hebben is dat mogelijk. Dit is wel een erg lastig moment voor mij geweest. Nog nooit ben ik in mijn leven afhankelijk van anderen geweest dan van mijn eigen familie en vrienden. We geven elkaar natuurlijk cadeaus maar nooit iets gekregen van vreemde mensen. Dit is echter voor mij een geschenk uit de hemel. Een piano en ik kan weer gaan spelen. Ik voel de vreugde nu alweer een beetje terug komen.
Mark zou het vervoer regelen en ook Nico Bloem. Nico heeft de piano helemaal gratis gestemd. Zo’n aardige man is hij. Ook heeft hij er voor gezorgd dat er bladmuziek naar ons huis zou komen. Ook van Nico’s vriendin Anja van Harten heb ik bladmuziek gekregen. Ik ben begonnen met spelen. De hele dag kan ik weer achter de piano zitten en doen wat ik het liefst doe. Tot mijn grote spijt zijn de buren en vooral één buurvrouw niet zo gecharmeerd van mijn pianospel. Deze dame is begonnen met klagen en klagen. Zelfs nadat we een soort van compromis hebben gesloten is ze niet gestopt met klagen. De manier waarop dit ons overkomt vinden wij erg intimiderend. Natuurlijk willen we juist geen conflicten hier. Mark heeft toen geregeld dat ik, door de weeks, in de kerk op de piano kon gaan spelen. Ik doe dat al op zondag tijdens de dienst.
Mijn moeder raakt door deze situatie behoorlijk in de stress. Ze komt onder behandeling van de huisarts. De huisarts komt zo ook op de hoogte van de situatie thuis met de klagende buurvrouw. Deze dokter kent theaterproducent Ruud de Graaf. Ruud is meteen ook in actie gekomen en heeft contact opgenomen met Theater Peeriscoop in Gorinchem. De lieve Fred en Monique van dit theater hebben meteen ruimte beschikbaar gesteld voor mij om te kunnen spelen. Ik voel me weer zo blij en gelukkig om dit soort lieve mensen om mij heen te hebben. Zodra het theaterseizoen begint wordt er weer een andere ruimte voor mij geregeld, ik vind dat zo fantastisch.
Nu gaan we samen met Ruud en zijn bedrijf kijken of ik het Nederlandse publiek kan gaan laten genieten van mijn muziek. De eerste stappen hiervoor zijn al gezet. Ik kijk hier zo ontzettend naar uit. Muziek zorgt er voor dat de verschrikkingen van de oorlog en het missen van mijn thuis een beetje draaglijker zijn geworden. We hebben ook al besloten wat ik mag gaan spelen straks voor het publiek. Zodra dit allemaal officieel is zal ik dit meteen ook via theaterparadijs.nl laten weten.