Door Hans van Oort / foto's Matthias Baus
Op zes september start de Nationale Opera de seizoenopening in het prachtige theater Nationale Opera & Ballet in Amsterdam met de opera ‘Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny’. Een jazzy opera met tekst van Bertolt Brecht en op muziek van Kurt Weill. Ivo van Hove, topregisseur, keert terug met een jazzy seizoen opener.
Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny is een opera met een tekst van Bertolt Brecht en muziek van Kurt Weill. Het is hun derde samenwerking, na Mahagonny-Songspiel, de Dreigroschenoper en Happy End. Het bekende en veel gecoverde lied ‘Alabama Song’ ook bekend als ‘Moon of Alabama’, ‘Moon over Alabama’ en het lied ‘Whisky Bar’ werden geschreven door Bertolt Brecht en in 1925 op muziek gezet door Kurt Weill voor het toneelstuk Mahagonny Songspiel in 1927. In 1930 werd dit nummer opnieuw gebruikt voor deze opera.
Van consumptieparadijs naar hel op aarde. Mahagonny is een politiek-satirische opera over kapitalisme. Drie criminelen stichten de stad Mahagonny, waar alles mag zolang er maar voor betaald wordt. Ze troggelen de nieuwe bewoners geld af door hen te laten betalen voor een heus consumptieparadijs. De stad groeit en trekt veel mensen aan. Er wordt gegokt, ze drinken de hele dag door en bezoeken de hoeren. Al snel verandert die hele wereld van seks, drank en lust in een ware hel. Uiteindelijk eindigt alles in een chaos en verdwijnt de hele stad van de aardbodem.
De muziek van Kurt Weill maakt gebruik van meerdere populaire stijlen uit de jaren ’20, zoals ragtime, jazz en klassieke contrapunt. Het nummer ‘Alabama Song’ is het bekendst, en is gecoverd door onder andere David Bowie en The Doors. Weill schreef de volledige opera tussen 1925 en 1927. Op 9 maart 1930 ging deze productie in Leipzig in première gepaard met veel schandaal en commotie. De opvoering van de opera werd verstoord door veelvuldig boegeroep en opstootjes, zowel vanuit de hoek van verontwaardigde bourgeoisie als uit die van de Nazi’s. De opera werd zelfs verboden en het duurde tot de jaren ’60 voordat de opera weer kon worden opgevoerd.
Door crisis in het nauw gedreven mensen die op zoek gaan naar betere alternatieven: in het huidige, gespannen tijdsgewricht lijkt ‘Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny’ relevanter dan ooit.
Het verhaal.
Een stel boeven sticht een stad, een stad waar alles mogelijk is. De drie criminelen Leokadja Begbick, Fatty en Dreieinigkeitmoses zijn op de vlucht voor de politie. Ze komen in een woestijn terecht en stichten daar de stad Mahagonny! Dan arriveren Jenny en zes sekswerkers op zoek naar whisky en vooral naar geld en nieuwe klanten. Ook Jim, Jack, Bill en Joe, vier houthakkers uit Alaska, komen naar Mahagonny met het plan er een geweldige tijd te beleven met zakken vol geld. Maar al snel slaat de verveling toe. Jim stoort zich aan de regels die het leven in deze nieuwe stad in goede banen moet leiden. Dan dreigt een orkaan de hele stad Mahagonny te verwoesten.
Mahagonny wordt uiteindelijk gespaard door deze orkaan en het hek is van de dam ‘alles mag’. In de stad wordt gegeten, emotieloze seks bedreven, gevochten en gezopen. Jack vreet zichzelf dood. Joe overlijdt in een gevecht met Dreieinigkeitmoses. Jim raakt door een weddenschap al zijn geld kwijt. Toch nodigt hij iedereen uit met hem te drinken. Wanneer blijkt dat hij de rekening niet kan betalen wordt hij gearresteerd. In een showproces wordt Jim ter dood veroordeeld, nadat hij afscheid heeft genomen van Jenny, wordt hij naar de galg geleid. Het geluk van Mahagonny was slechts een illusie. De prijzen stijgen en de straten vullen zich met allerlei protestgroepen voor en tegen allerhande zaken.
In een volledige chaos brandt de stad volledig af en verdwijnt de hele stad van de aardbodem.
De voorstelling.
Deze voorstelling is voor ervaren operabezoekers zeer zeker even wennen. Als men denkt een mooie klassieke opera te zien dan kom je bedrogen uit. Mahagonny is een jazzy opera en het thema is de macht van gelden de genadeloze manier waarop de wereld geregeerd, gedomineerd en gemanipuleerd wordt door degenen die het bezitten. Alles in Mahagonny is rauw, grof en meedogenloos. Wanneer de criminelen de woestijn bereiken wordt al gauw de stad Mahagonny gesticht. Evelyn Herlitzius (Leokadja Begbick), Fatty (Alan Oke) en Dreieinigkeitsmoses (Thoma Johannes Mayer) smeden het plan waarbij al direct Evelyn Herlitzius opvalt in zang- en acteerprestaties en houdt dit ook de hele voorstelling vol. Dit drietal wordt gevolgd door Jim, Jack, Bill, en Joe de vier houthakkers uit Alaska.
Waarbij de tenor Nikolai Schukoff (Jim) zowel op zanggebied als acteertalent excelleert gedurende de gehele voorstelling. Jenny Hill (Lauren Michelle) speelt haar rol zeer natuurlijk met haar zang- en acteertalent is zij een perfecte sekswerker en weet te ontroeren. Alle rollen worden krachtig neergezet en al snel vormen de solisten, het koor en de figuratie één geheel. Ivo van Hove is een topregisseur en weet ook met een onverbloemde realistische regie van deze productie een groot succes te maken met vele speciale effecten en technieken zoals green screens. Je denkt dat de acteurs in fantastische decors spelen maar in werkelijkheid acteren ze voor groene schermen.
Het Nederlands Philharmonisch Orkest speelt o.l.v. Markus Stenz de sterren van de hemel, het Nationaal Opera koor zingt voortreffelijk. Zo maakt men gezamenlijk deze opera tot een STER.
Iedereen mocht zich dan ook verheugen in een minutenlang staande ovatie! En terecht.
Voorstelling info: www.operaballet.nl