Door Joke Beunk
'God schiep, Linnaeus organiseerde’. Zo omschreef Carl Linnaeus, de beroemde achttiende-eeuwse Zweedse arts, plantkundige, zoöloog en geoloog zijn bijdrage aan de wetenschap. Eeuwen later wordt zijn classificatiesysteem nog altijd wereldwijd gebruikt, evenals veel van de namen die hij aan individuele soorten gaf, zoals de naam voor de mens: Homo sapiens. Linnaeus maakte een overzicht van alle planten en diersoorten ter wereld om zo het geheim van de schepping te ontrafelen. Aan zijn werk - de Systema Naturae - voegde hij een curieuze lijst toe: de Animalia Paradoxa, de soorten die niet-classificeerbaar zijn. Op dat hoofdstuk zoomen wij in.
Animalia Paradoxa is een unieke samenwerking tussen Duda Paiva en Lavinia Meijer. Samen duiken zij in de wereld van de Zweedse wetenschapper en bekijken die vanuit zijn perspectief. Zij brengen Linnaeus’ wonderlijke animalia tot leven en onderzoeken het ondefinieerbare, datgene wat niet in een hokje past en waarin de natuur haar ware aard onthult. Hoe zou de achttiende-eeuwse taxoloog de diversiteit van de moderne wereld beoordelen? Duda en Lavinia herkennen zichzelf in de eigenaardigheid van de ‘Animalia Paradoxa’. Het niet passen binnen het systeem. Hun authenticiteit brengt hen nieuwe vormen om zich in uit te drukken, met opvallende beelden en oorspronkelijke muziek, die recent door vakjury's is bekroond: Duda ontving de Zwaan voor Avatāra, een coproductie met Illusionary Rockaz Crew. Lavinia ontving in 2022 een Edison voor haar album Are you still somewhere? met deels eigen composities. Animalia Paradoxa is hun ode aan de schoonheid en complexiteit van de natuur. Een pleidooi voor het ondefinieerbare, de vrijheid om gewoonweg ‘te zijn’.
(bron: Theaterbureau de Mannen)
De Voorstelling
De voorstelling begint vanwege een technische storing een kwartier later. Het is jammer dat het aan het theater grenzende café vanwege een omlaag gevallen plafond gesloten is, maar in de hal wordt gelukkig koffie geserveerd.
Als we de zaal in gaan zien we direct een prachtig grote rode harp in een spotlight staan en een U-vormig stellage die gedeeltelijk doorzichtig is waardoor er met schimmen gewerkt kan worden. blijkt in de voorstelling. Er is een rookgordijn wat alles wat schimmig maakt, wat een mooi contrast is met de glasheldere tonen van het eerste muziekstuk 'Koyaanisqatsi' van Phillip Glass waar Lavinia mee start. Zij is in deze voorstelling niet alleen de muzikant, haar adoptie verhaal is één van de rode lijnen in de voorstelling. Als Lavinia haar harp verlaat en vertelt hoe ze als tweejarige uit Zuid- Korea is geadopteerd is dat kwetsbaar. Ze is geen actrice en ze maakt direct haar paradox duidelijk; Ze is blij om in Nederland te zijn, en tegelijkertijd is ze ergens weggerukt waar ze geen herinneringen meer aan heeft. Dit maakt haar tot een ‘Animalia Paradoxa’ zoals Linnaeus de categorie buitenbeentjes noemt.
Linnaeus is al bij binnenkomst in de zaal te horen, we horen Latijnse namen van planten, kruiden en dieren. In de voorstelling brengt Duda Paiva Linnaeus tot leven met een pop van schuim, waarmee hij op het ene moment samenvalt en op een ander moment als student interactie en discussie heeft met zijn professor.
Het persoonlijke verhaal van Lavinia wordt ondersteund met een babypop die op magische wijze zich ontwikkeld van baby tot peuter, met bijbehorende babygeluidjes. Het is één van de momenten in de voorstelling dat ik me afvraag: hoe doet Duda dat allemaal? De mimiek van de poppen is zo menselijk dat de poppen direct een karakter hebben. Duda brengt de Linnaeuspop het best tot leven in een dans waarbij hij zijn benen in het kostuum van de pop steekt, en daardoor de dansende Linnaeus wordt, waardoor hij even wat lichtheid krijgt. Linnaeus die de overige tijd zich regelmatig voor zijn hoofd slaat en zichtbaar worstelt met het classificeren van de buitenbeentjes, die hij plat slaat en in een plastic doos opbergt. Met mythische wezens en legendes maakt hij korte metten en noemt hij “bullshit” een echte wetenschapper uit de 18e eeuw.
In de voorstelling wisselen harpmuziek en het poppenspel zich af, en lopen de verhaallijnen van Linnaeus en Lavinia door elkaar heen. Indrukwekkend is een scène met een fantasie steenbokachtige pop waarmee Duda samenvalt en tegelijkertijd in een heftige strijd gewikkeld is.
Niet alles is voor mij rationeel te begrijpen, maar de beelden in combinatie met de muziek spreken zo tot de verbeelding dat dat niet zoveel uitmaakt. De voorstelling met een bonte mix van muziek, spel, poppen, wetenschap en fantasie, abstract en realistisch is zelf dan ook niet in een hokje te stoppen als een Animalia Paradoxa.
Een speciale vermelding voor de projectie van de kleine schuimrubberen organismen, die met een cameraatje van dichtbij gefilmd en groot geprojecteerd op het achterdoek worden, waardoor je met Linnaeus meekijkt tijdens zijn determinatie werk. Dit geeft nog een extra dimensie aan het sprookjesachtige schouwspel.
Kijk hier voor meer informatie en kaarten
Gezien 9 november 2024 Podium de Hoge Woerd Utrecht Leidsche Rijn