Enige maanden geleden kwam ik via Juliette van Lieshout in contact met het boek “Band Loopt 2“ geschreven door haar vader Ruud van Lieshout. Een boek met ruim 190 bladzijden met verhalen, anekdotes en unieke foto’s uit de platenstudio. Ik heb dit boek in enkele avonden verslonden, wat een mooie verhalen en wat een enorme kennis over geluidstechniek draagt deze man bij zich.
Ruud van Lieshout is geboren op 16 juli 1924 in Den Bosch. Tijdens de Duitse bezetting was hij vaak te vinden bij Johan Kops. Kops was portretfotograaf en had een klassieke platencollectie waar Van Lieshout graag naar luisterde. Daar is zijn liefde voor geluid en muziek begonnen. Een liefde die ik met hem deel.
Als ik bij Van Lieshout in de woonkamer zit, wil hij eerst van alles van mij weten. Hij had mij even gecheckt op internet en gezien dat ik als fotograaf werkzaam ben. En kom ik nu een foto van hem maken of wat? Na mijn enthousiaste uitleg dat ik naast mijn fotografie ook nog heel veel andere dingen doe, waaronder artikelen schrijven voor Theaterparadijs was hij nog steeds niet voor honderd procent overtuigd dat hij het onderwerp van gesprek moest zijn. "Nee joh doe dat gesprek maar met Juliette, die heeft veel meer te vertellen over theater dan ik." Gelukkig brak het dunne laagje ijs al snel en zaten we te praten over het opnemen van muziek in vroegere tijden en hoe dat nu tegenwoordig gaat.
Want daar zit wel even een verschilletje in.
Echte geluidsliefhebbers herkennen dit gevoel wel. Eerst even je apparatuur aan zetten, dan loop je naar de platenkast en kiest zeer bewust een plaat uit met muziek waar je nu behoefte aan hebt. Dan ga je zitten op de plek waar je in jouw kamer de meest optimale geluidservaring kan beleven en dan is het genieten. Het beleven van analoog geluid is zoveel meer dan het consumeren van muziek zoals dat tegenwoordig met zoveel verschillende digitale aanbieders kan.
Van Lieshout vertelt: "Het geluid dat ik opnam moest de meest natuurlijke weergave zijn van wat de luisteraar in zijn woonkamer te horen kreeg als hij de grammofoonplaat afspeelde. Tegenwoordig krijgt zowat ieder instrument een eigen microfoon. Het geluid komt nu via een 48 of tig sporenmachine binnen en wordt pas na de opname gemixt, maar ik werkte met zo weinig mogelijk microfoons en ik maakte de mix al tijdens de opname.Vooral de uitvinding van stereo geluid was een enorme verandering in de opname techniek. Ineens moest je bepalen waar je het geluid van bepaalde instrumenten ging plaatsen, rechts, links of in het midden, je moest het thuis zo kunnen horen alsof je in de zaal zat. Dit had wel de consequentie dat je die opstelling altijd moest handhaven, omdat het anders vreemd zou klinken als het geluid van die sectie bij een andere song ineens uit de andere speaker zou komen. Als het geluid goed was ingesteld dan bleef je er ook zoveel mogelijk van af. Soms schoof ik tijdens de opname nog wat bij, omdat een bepaald instrument in een nummer even wat meer volume nodig had. Maar goed is goed. Nu zie ik geluidtechnici tijdens de opname alle beschikbare potmeters bedienen en dan denk ik oei is dit nu echt nodig?"
"Ik werkte ook met de zgn. M3 techniek, 3 speciale microfoons, hoog opgesteld boven de uitvoerende artiesten. Met name bij koren, de Marinierskapel of andere grote orkesten. Dat kon niet in de studio, maar alleen op locatie, als de zaal akoestisch in orde was en het orkest in balans. Om een orkest zo goed mogelijk te kunnen opnemen verplaatste ik soms de posities van de secties, zoals de blazersgroep."
Het is er met moderne technieken niet makkelijker op geworden om een goede geluidsregistratie te maken. Zou dat de reden kunnen zijn dat bij de jaarlijkse musical Sing-a-Long op de Uitmarkt in Amsterdam het live geluid zoveel beter is dan wat men hoort op de televisie, vraag ik hem. "Dat kan, maar ja daar weet ik het fijne ook niet van. Het zijn twee verschillende disciplines. Ten eerste de zaalversterking, zoals in dit geval het geluid op het Museumplein, en ten tweede de opname voor tv. Het signaal dat naar je televisie toe gaat kan door de kwaliteit van je tv ook niet helemaal optimaal meer zijn. Bovendien is de beleving van het live meemaken heel anders dan wanneer je in de huiskamer zit voor je tv. Je hebt met zoveel verschillende factoren te maken."
Van Lieshout heeft dat ook in het theater. Soms is de muziek zo hard dat de gezongen teksten bijna niet meer te verstaan zijn. Zo’n geluidstechnicus raakt, tijdens de toer, zelf gewend aan het geluid en maakt dan regelmatig telkens een correctie naar een hoger volume. Wat niet altijd een verbetering is voor het publiek dat het stuk voor het eerst hoort.
Het is bij Ruud van Lieshout absoluut niet dat vroeger alles beter was. Ook hij geniet van alle nieuwe ontwikkelingen in geluidstechniek. Maar de basis is en blijft luisteren en je verdiepen in dat wat je gaat opnemen. Zijn enorme kennis van muziek , die hij heeft opgedaan in zijn hele leven, heeft hem zeker een enorme status gegeven. Mensen uit het vak spreken met respect over Van Lieshout. Veel artiesten wilde enkel en alleen met hem werken omdat ze dan zeker waren dat het goed kwam. Zijn opnamen zijn legendarisch en dankzij Ruud van Lieshout kunnen we nu nog steeds genieten van zijn opnamen uit de jaren 60 en 70. O.a. Malando And His Tango Orchestra, De Marinierskapel der Koninklijke Marine - Going Latin Together uit 1974, The Blue Diamonds - Till We Meet Again uit 1961, heel veel opnamen van The Dutch Swing College Band en niet te vergeten Ramses Shaffy, Toon Hermans, Wim Sonneveld, Paul van Vliet en vele vele anderen.
Hij is nu 95 jaar en echt stilzitten doet hij niet. Regelmatig geeft hij nog lezingen en vertelt hij zijn kleurrijke verhalen uit de platenstudio. Dit naar aanleiding van zijn boek Band Loopt, backstage verhalen uit de platenstudio. Aan het einde van het gesprek zegt van Lieshout; "Andy ik heb nóg een boek geschreven. Maar dat boek is alleen voor mijn familie, mijn biografie van 1924 tot nu en ja wie is er daar nu toch in geïnteresseerd? Hij is zo bescheiden.
Het boek “Band Loopt” is te bestellen via www.bandloopt.nl