Hoe staat het in Nederland met de diversiteit in de verschillende producties? Voorstellingen zoals Tina Turner, The Colored Purple buiten beschouwing gelaten zijn het toch voornamelijk, in mijn herinnering, niet gekleurde acteurs en actrices die op het podium staan. Als ik het nog breder ga trekken en ik kijk naar wat er achter de schermen werkt dan is die diversiteit nog minder. Heb ik hier een verkeerd beeld van gecreëerd of is het Nederlandse Theaterlandschap minder divers dan wij ons zelf willen laten geloven? Een interessant onderwerp waar ik over in gesprek ga met theatermakers, producenten, acteurs en diverse andere betrokkenen, en ga ik proberen een beeld ervan te vormen. Mijn eerste gesprek is met Maron Teerds, die dit allemaal bij mij heeft aangezwengeld.
Maron Teerds
Maron studeerde directie en trombone aan het (voorheen) Noord-Nederlands Conservatorium te Groningen. Als dirigent heeft hij gewerkt met verschillende instrumentale ensembles, koren, blaasorkesten, symfonieorkesten en bij een aantal musical producties.
Maron reageerde op een Facebookpost van mij over Titanic de Musical. Zijn opmerking was of ik een vraag gesteld had over het feit dat er in de cast van deze musical geen gekleurde mensen spelen. Die vraag had ik niet gesteld en eerlijk gezegd heb ik daar ook nog nooit bij stil gestaan. Ik bedacht mij ineens dat in het programma “Op zoek naar Maria” wel een donkere actrice Valerie Curlingford mee dong naar de rol van Maria. Een zwarte Maria dat zou nog eens wat zijn hoorde ik om me heen. Vaker met een positieve insteek dan met een negatieve insteek.
Maron vindt zichzelf geen expert op het gebied van diversiteit. Hij constateert iets en heeft dit vergeleken met de situatie zoals bijvoorbeeld in de Verenigde Staten en Het Verenigde Koninkrijk. Hij heeft, net zoals ik, het gevoel dat er in Nederland anders omgegaan wordt met die diversiteit. De insteek van ons gesprek is de BAME beweging in het Verenigd Koninkrijk. BAME is een acronym voor Black, Asian and Minority Ethnic. In de zeventiger jaren ontstaan een anti-racisme beweging. De term BAME staat tegenwoordig ook weer onder druk omdat juist die term wordt gezien als misleidend en ongepast. Maar dat wordt weer een totaal ander verhaal. Zeker omdat ik in mijn gesprekken deze term ook verder niet ga gebruiken, tenzij uit historisch oogpunt.
Inclusieve casting
"Ik ga regelmatig naar Londen en als je daar naar producties gaat kijken zie je dat er inclusief gecast wordt. In bijna alle producties zie je een grote diversiteit van mensen. In Nederland laten een aantal producenten het qua inclusieve casting wel eens schieten. De vraag komt dan bij mij op, waar zijn wij, waarom zien we geen zwarte of Aziatische mensen in hoofdrollen? Behalve natuurlijk in producties die er specifiek voor gemaakt zijn. Sommige producenten gaan daar in mijn ogen anders mee om. Kijk maar naar de Sound of Music met Belinda van der Stoep als Barones Elsa Schräder. Maar ook Hello Dolly, Mamma Mia, Anastasia en Het Schaap met de vijf Poten. Maar waarom zie ik dat dan niet terug zal jij je afvragen? In Soldaat van Oranje bijvoorbeeld. In die voorstelling is geen diversiteit te zien in de afgelopen elf jaar. Nog een paar producties schieten mij zo te binnen, natuurlijk De Titanic, Addams Family, Evita en Sky de Musical. Maar vooral bij grote productie als De Titanic viel het mij op dat er niet inclusief gecast is."
Vasthouden aan iconische beelden
"Ik denk niet dat het luiheid of desinteresse is om niet inclusief te casten. Volgens mij is het meer vasthouden aan iconische beelden. Qua verhaal zou er niks mis moeten zijn om, nu maak ik echt een grote stap, Wilhelmina in Soldaat van Oranje, door bijvoorbeeld een Surinaamse of Marokkaanse vrouw te laten spelen. Alleen het iconische beeld is natuurlijk wel zo sterk dat de actrice dan wel van een hoog niveau zou moeten zijn om het publiek te kunnen overtuigen. Maar de gouvernante daarintegen zou perfect kunnen worden gespeeld door een actrice met een andere huidskleur. Of natuurlijk één van de verzetshelden."
Op zoek naar
"Dan vraag ik mij toch af, zijn die acteurs en actrices er dan gewoon niet? Dat zou natuurlijk ook kunnen. Als ze er wel zijn waar zijn ze dan? Dat kan wel eens lastig zijn ja. In de musical Half a Sixpence in Londen speelde ook een hele witte cast. Daar is commentaar op gekomen en dan zegt de producent we hebben iedereen laten auditeren en dan komt er toch een volledig blanke cast uit. Het valt mij gewoon op dat bij sommige producenten het wel lukt en bij andere niet. Inspanning, ik denk dat het is."
Vraag en aanbod
"Hoe komt het dat in de VS en de UK het aanbod aan niet blanke acteurs en actrices groter is dan in Nederland? Bieden wij mensen van bijvoorbeeld Antilliaanse, Surinaamse en Marokkaanse afkomst dezelfde kansen? Er zijn, in Nederland, een paar theaters geweest waar ze zelf de opleiding deden om zo acteurs te creëren. Het Hofplein Theater en het Bijlmerpark Theater zijn daar voorbeelden van. Die hebben dus hun eigen opleiding voor hun eigen achterban. Alleen als je dan later gaat auditeren en je hebt geen echte opleiding, zoals conservatorium, theaterschool of een andere HBO opleiding dan wordt je niet uitgenodigd. Misschien gaat er daar iets fout, want vanuit die opleidingen die die theaters geven vinden die mensen niet de weg, via MBO, naar een HBO Theateropleiding. Ik weet niet of er een gebrek aan stimulatie is of dat het met de cultuur te maken heeft. Dat is wel een mooi punt om verder te onderzoeken. Het is heel belangrijk dat mensen doorstromen naar een HBO opleiding. Als er een keuze is tussen een auditant met een HBO opleiding achter zich of een MBO zal toch eerder voor een HBO'er worden gekozen. Misschien stokt het daar juist omdat mensen denken, met een MBO opleiding en auditeren kom ik er wel."
Herkenning en erkenning
"Als je als aankomend acteur of actrice met een donkere huidskleur naar het theater gaat en je ziet constant voorstellingen met allemaal een blanke cast kan je ook gaan denken, maak ik eigenlijk wel een kans. Bij toneel in Nederland wordt het juist wel steeds inclusiever. Bij musicals vind ik het heel wisselend. Ik blijf erbij, je kan makkelijk inclusief casten want het gaat om het verhaal vertellen."
De juiste keuzes maken
"Je vraagt me, hoe moet je dan keuzes maken. Moet je bij De Titanic een goede blanke acteur niet laten spelen omdat je een inclusieve cast wilt hebben? Ik vind, Je moet in principe de beste acteur voor een rol nemen maar ik vind zeker ook dat je wel moet letten op inclusief casten en dat je daar ook de voorrang aan moet geven. Het gaat natuurlijk ook veel verder. Het is niet alleen op het toneel maar theaterdirecteuren, marketing afdelingen en vergeet de techniek niet zit er weinig diversiteit tussen. In het Verenigde Koninkrijk wordt het zelfs bijgehouden wat de achtergronden zijn van sollicitanten. Dat wordt gedaan via een formulier dat geheel los staat van de sollicitatie en die volledig anoniem wordt ingevuld. Hiermee krijg je een goed beeld over wat er komt solliciteren en wat er uiteindelijk wordt aangenomen. Beetje belachelijk voorbeeld maar stel 80% van de auditanten is zwart en uiteindelijk staat er een volledig blanke cast op het toneel dan zou dat wel heel vreemd zijn. En met dit systeem kan je dat gewoon meten. Moeten producenten niet worden gedwongen, zoals in de UK, om die diversiteit op het toneel toch te waarborgen? Misschien wel, als dan blijkt dat het aanbod in Nederland te klein is om deze diversiteit te kunnen bereiken moeten we naar de opleidingen gaan en die gaan weer naar de amateur verenigingen om ook ander gekleurde mensen te stimuleren te gaan zingen, dansen en acteren.
Nu kan ik wel zeggen er moet meer diversiteit komen, maar hoe bereik je die jongeren? Hoe maak je ze enthousiast voor dit mooie vak? Moet dat niet gewoon via de scholen gaan bijvoorbeeld. Maar goed ik ben een buitenstaander en ik weet niet hoe andere mensen dat ervaren. Ook dat is een leuk onderwerp om eens nader te gaan onderzoeken. Of er op scholen in gekleurde wijken minder aan cultuur wordt gedaan weet ik niet. Kijk, ik ben geen specialist op deze problematiek en ik reageer op iets wat mij opvalt in onze entertainment industrie. Ik zie dat er een groot verschil is tussen wat er in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk gebeurt in vergelijking met Nederland. Wat de oorzaak hiervan is en of er überhaupt een oorzaak is dat kan ik niet duiden. Maar het is een mooi onderwerp om eens verder op in te gaan lijkt mij."
In gesprek met Maron Teerds
