In zijn theatrale lezing weet Yann Van den Branden een prima balans te vinden tussen entertainment en educatie, al heeft de voorstelling eveneens baat bij finetunende eindregie. Recensie Yann Van den Branden is De Leugendetective
Door Robin Peeters / Scènefoto’s: Paljas Theaterproducties
“Iedereen liegt!”, het is een boute uitspraak die Paljas Theaterproducties pontificaal in de aankondigende tekst van ‘De Leugendetective’ plaatst. “Politici, bankiers, autoverkopers, vrienden, uw kinderen, uzelf…” vervolledigt de producent dit statement, waar – uiteraard en helaas – veel waarheid in zit. Al wordt die “helaas” door Yann Van den Branden, acteur en leugenexpert binnen de forensische psychologie, geproportioneerd in zijn vertelling. Want wat is liegen? En is een leugentje om bestwil echt zo’n groot probleem? Van den Branden tackelt het concept “liegen” op een verrassend genuanceerde manier. Recensie Yann Van den Branden is De Leugendetective
Leugens zijn van alle tijden, al worden we er vaker mee geconfronteerd door de snelheid waarmee nieuws – en dus ook fake news – zich momenteel kan verspreiden. Wereldleiders durven onwaarheden steeds schaamtelozer de wereld insturen. Van den Branden probeert met ‘De Leugendetective’ een antwoord te bieden op enkele vragen. Is liegen noodzakelijk altijd slecht? Waarom liegen we? En – bovenal – hoe kunnen we waarheid van leugen onderscheiden?
Na een inleidende filmpje waarin bekende fragmenten getoond worden van o.a. NVA-minister Ben Weyts, voormalig Amerikaans president Bill Clinton, veldrijdster Femke Van den Driessche en – uiteraard – Donald Trump heet Van den Branden het publiek welkom aan de vooravond van ons eindexamen voor leugendetective. Als ijverige studenten komt dat eindexamen uiteraard wel goed, maar een opfrissing van de belangrijkste elementen uit de cursus kan nooit kwaad, volgens “docent Van den Branden”. Het is een handige kapstok waaraan de leugenexpert zijn voorstelling kan hangen. Recensie Yann Van den Branden is De Leugendetective
Als structuur hanteert Van den Branden de vijf belangrijkste leugenkenmerken: psychofysiologische kenmerken (die kunnen gedetecteerd worden door een polygraaf), gezichtsuitdrukkingen, de stem, de lichaamstaal en de gebruikte woorden. Het geeft houvast aan het publiek, maar kan er eveneens voor zorgen dat je durft aftellen tot het einde van zijn relaas dat, voor het grootste deel van de tijd, meer dan onderhoudend was.
Niet elk kenmerk wordt even uitvoerig behandeld. Zo krijgen de gezichtsuitdrukkingen, de lichaamstaal en het woordgebruik de meeste aandacht toebedeeld. Niet voor niets die eigenschappen die je het gemakkelijkst kunt toepassen in je eigen leven. En wees gerust, dat ga je ook effectief doen in de dagen na de voorstelling omdat Van den Branden er op knappe wijze in slaagt om de theorie op een amusante manier verkocht te krijgen. Recensie Yann Van den Branden is De Leugendetective
Voor de academische achtergrond bij zijn “college” verwijst de acteur geregeld naar emotie- en gelaatsuitdrukkingsexpert Paul Ekman en weet hij die theorie door middel van anekdotes, geestige publieksinteractie en veel beeldmateriaal op behapbare wijze aan het publiek over te brengen. Nieuwsfragmenten uit ons collectief geheugen krijgen zo opeens een heel andere invulling na de interpretatie van Van den Branden die ons zo een inkijk geeft in zijn werk als forensisch leugenexpert. Ook dan blijft hij genuanceerd: “We zien een emotie – echt of niet – maar we weten nog niet waarom die persoon die emotie toont.”
Over Van den Brandens deskundigheid als leugenexpert en als entertainende verteller bestaan er na afloop van ‘De Leugendetective’ geen twijfels. Als voorstelling kan zijn relaas nog wat eindregie gebruiken om enkele slordigheden eruit te halen en de show bondig genoeg te maken om de speelduur van 100 minuten in te korten of alleszins voldoende puntig te houden om constant te blijven boeien.
Meer info over ‘De Leugendetective’: www.paljas.be
Gezien op vrijdag 21 maart 2025 in de Zwarte Zaal van het Fakkeltheater in Antwerpen.